Spojrzenie na nawadnianie z innej strony – hiponatremia
Pisząc ten tekst chciałam zapoznać czytelnika z rzadko poruszaną teorią przewodnienia podczas udziału w zawodach lub podczas treningów. Sprawa dotyczy szczególnie triathlonistów oraz biegaczy na długich dystansach, takich jak maraton lub biegi ultra. Doniesienia na występowanie w tej grupie hiponatremii pojawiły w ostatnich latach i dotyczą 13-27% zawodników kończących hawajski triathlon „Ironman”.
Przyjmowanie płynów nie może być bezkrytyczne. Powoduje zatrzymanie wody w organizmie zwane „zatruciem wodnym” (Jeukendrup i wsp. 2004). Po ok. 6 godzinach współzawodnictwa sportowcy mogą stwierdzić zmiany w swojej świadomości, najczęściej zaćmienia, sztywność i kurcze mięśni, pojawić może się również dezorientacja prowadząca do śpiączki oraz napady padaczkowe (Noakes 1999, Speedy 2000).
Powodem umiarkowanej hiponatremii, może być oprócz przewodnienia, hipotoniczność potu, czego efektem jest większa utrata wody niż sodu i co prowadzi do hipertonicznej hiponatremii jeżeli stężenie Na+ w przestrzeni pozakomórkowej, a nie objętość osocza jest regulowaną zmienną.
Podczas długotrwałych wysiłków fizycznych takich jak triathlon i biegi ustawia się wiele punktów z napojami które pozwalają na nielimitowany dostęp do płynów. Zawodnicy w przeświadczeniu, że narastające zmęczenie jest spowodowane odwodnieniem oraz, że sportowcy powinni pić tak dużo jak to możliwe by zapobiec przegrzaniu doprowadza do wysokiej podaży płynów w końcowej części maratonu czy triathlonu. To właśnie u zawodników korzystających z wielu punktów z napojami podczas zwodów stwierdzono hiponatremię.
Istnieje kilka dróg rozwoju hiponatremii jednak niezależnie od mechanizmu powstania wszystkie wiążą się z zaburzeniami regulacji objętości płynu pozakomórkowego w kierunku wzrostu objętości płynu pozakomórkowego w kierunku wzrostu objętości z dysproporcją do całkowitej ilości sodu, niezależnie od intensywności wysiłku. Do tej pory naukowcom nie udało się ocenić maksymalnej absorpcji płynów z jelita, choć uważa się że podczas wysiłku absorpcja wody i węglowodanów jest obniżona. Z uwagi na ten fakt powinniśmy być bardzo ostrożni w szacowaniu ilości i jakości podawanych płynów zarówno podczas zawodów jak i długich treningów.
3 porady dla zawodnika:
1. rozsądna podaż wody podczas wysiłku
2. podczas dłuższych wysiłków podawać ok 500ml/godz. płynów (większa ilość powoduje uczucie przepełnienia, czasem wzdęć)
3. zapotrzebowanie na płyny w tym wodę określać na podstawie ilości utraty potu podczas odpowiedniego treningu przed zawodami w tych samych warunkach klimatycznych!
Autor: Sabina Rzepka
Doktor Nauk o Kulturze Fizycznej. Specjalistka w dziedzinie triathlonu, trenerka. Aktywna zawodniczka PRO w odmianie triathlonu – Cross Triathlon. Ambasadorka XTERRA Poland, członek Team Poland. Więcej na www.sabinarzepka.pl
Literatura:
Jeukendrup i wsp. (2004). Water Requirements and Fluid Balance. Human Kinetics. p.169-195;385-402. 42p.
Noakes TD i wsp. (1999). Hyponatremia in ultradistance triathletes. Medicine And Science In Sports And Exercise. Vol. 31 (6), pp. 809-15.
Speedy DB i wsp. (2000). Exercise-induced hyponatremia in ultradistance triathletes is caused by inappropriate fluid retention. Clinical Journal Of Sport Medicine: Official Journal Of The Canadian Academy Of Sport Medicine. Vol. 10 (4), pp. 272-8.
